Akademik Veri Yönetim Sistemi
TÜBİTAK Projesi, 2022 - 2025
Kentsel gelişimin dinamik ve birikimli bir süreç olduğu düşünüldüğünde, kente yeni parçalar eklenmesi ya da eski
parçaların yeni parçalarla değiştirilmesi sonucunda bir bütün olan kentin kurgusunun zaman içinde değişmesi
kaçınılmazdır. Ancak söz konusu değişimin, kentin “tutarlı bütünlüğü”nde bir parçalanmaya ve kentsel belleğin
sürekliliğinde bir kopuşa yol açmaması, kentsel mekanın niteliği ve kente aidiyet duygusunun sürdürülmesi ve böylece
kentlilerin yaşadıkları kente sahip çıkması için önem taşımaktadır.
Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de kentler, 1980’li yıllardan itibaren, hızlı bir değişim ve dönüşüm geçirmiş ve
“proje-temelli bir mekan biçimlendirme yaklaşımı” ile karşı karşıya kalmıştır. Bu süreçte kentlerin dönüş(türül)mesi,
kentsel dönüşüm projeleri, altyapı projeleri vb. proje-odaklı olarak birçok çalışmada ele alınmıştır. Ancak söz konusu
değişim ve dönüşümü, spor kültürü, toplumsal yaşam ve kentsel bellek ile ilişki içinde inceleyen çalışmaların eksikliği
görülmektedir. Bu alana katkı sağlamak üzere, şehir stadyumları ve stadyum alanlarının geçirdiği değişim ve
dönüşümün araştırılması, kentlerin mekansal yapı ve kurgularındaki değişim ve dönüşümü, kentsel bellekte yaşanan
değişim ve dönüşümleri ve bütün bunların ardında, tarihsel süreçte değişen ideolojik, ekonomik ve toplumsal öncelikleri
anlamak ve açıklamak için önem taşımaktadır.
Diğer yandan, son dönemde, özellikle İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyük kentlerde gerçekleştirilen kentsel dönüşüm
proje ve uygulamalarına ilişkin çok sayıda çalışma söz konusuyken, bu kentler dışındaki kentlere yönelik çalışmaların
oldukça sınırlı kaldığı görülmektedir. Proje ile söz konusu üç büyük kent dışında kalan, ancak tarihsel süreçteki gelişim
dinamikleri, taşıdıkları bölgesel merkez olma rolleri, kendine özgü toplumsal, ekonomik ve mekansal yapıları ile Adana,
Bursa ve Kayseri örneklerinin incelenmesi bu alana önemli bir katkı sağlayacaktır.
Bu doğrultuda projenin amacı, Adana, Bursa ve Kayseri kentlerinden yola çıkarak stadyum alanlarının değişim ve
dönüşümü temelinde, kentsel mekandaki fiziksel değişimin, kentsel bellek ve kamusallık üzerindeki etkisini mekansal
analizler ve mekanın kentsel bellekteki anlam ve karşılıkları ile ilişkisi içinde ve mekansal gelişmelerin ekonomi-politiği
temelinde ortaya koymaktır. Söz konusu değişim ve dönüşüm, temel olarak “kentsel mekandaki fiziksel değişim ve
dönüşüm, toplumsal yaşam ve kentsel belleği nasıl etkilemektedir?” sorusu çerçevesinde araştırılacaktır.
Projede Adana, Bursa ve Kayseri kentlerinin kurgusundaki ve stadyum alanlarındaki değişim ve dönüşüm süreçlerinin
fiziksel boyutu, kentsel morfoloji alanında yapılacak çeper kuşak çözümlemesi ile incelenecektir. Bunun yanı sıra,
toplumsal değişimin spor kültürüne etkisi ve özel olarak büyük ölçekli spor alanlarının küresel dönüşümdeki yeri ve
Türkiye örneğinin özgünlüğü tartışılacaktır. Söz konusu fiziksel ve toplumsal değişim, kentin kamusal mekanlarında ve
kamusal mekan sisteminde de bir değişime işaret etmektedir ve bunun toplumsal yaşamda ve kentsel bellek üzerindeki
etkisi yapılacak sözlü tarih görüşmeleri ile ele alınacaktır.
Projenin amaç, hedef ve yöntemlerine koşut olarak, proje ekibinin, şehir ve bölge planlama ve kent sosyolojisi
alanlarındaki uzmanlardan oluşması, çalışmanın disiplinlerarası bir şekilde, çok katmanlı ve çok boyutlu bir yaklaşımla
gerçekleştirilmesini sağlayacaktır. Proje kapsamında, şehir stadyumları ve stadyum alanlarının geçirdiği değişim ve
dönüşümün araştırılması, kentlerin mekansal yapı ve kurgusundaki değişimi, kentsel bellekte yaşanan değişimi ve
tarihsel süreçte bütün bu değişimleri üreten, ideolojik, ekonomik ve toplumsal öncelikleri anlamak ve açıklamak için
bütüncül bir kavrayış sağlayacaktır. Elde edilen sonuçların, ülkedeki diğer kentlerde yer alan stadyum alanlarının ve
kentsel projeler ile dönüşüm geçirmiş, sağlık, eğitim, üretim alanlarının dönüşümünün incelenmesi için de bir çerçeve
oluşturması hedeflenmektedir.